Her çocugun gelisimsel hizi farklidir. Bu nedenle her çocuk farkli zamanlarda tuvalet egitimine baslayabilir. Bir çok anne- baba, çocuklarinin bir an önce çis egitimine geçmesi için acele etmekte ya da bu konuda geç kaldigini düsünmektedir. 

Tuvalet egitimine ne zaman baslanmali? Ne zaman geç kalinmis olur ? Tuvalet egitiminde bazi çocuklar 3-3.5 yasa kadar fiziksel ve zihinsel anlamda hazir olmazken bazi çocuklar 18- 24. aylarda hazirim sinyalleri vermekte ve kisa bir sürede bu egitimi tamamlamaktadir.

Öncelikli olarak çocugunuzun çis egitimi alabilmesi için fiziksel ve zihinsel anlamda bu egitime hazir olmasi gerekir. Eger çocugunuz 3 saatten fazla idrarini tutabiliyor hale gelebiliyorsa bu sürece hazir hale gelebildigini gösteriyordur. Çünkü çocugunuz artik fiziksel ve zihinsel anlamda gerekli olan mesane kontrolünü saglayabilmistir. Tuvaletinin geldigini size davranissal ya da sözel anlamda isaret veriyorsa hemen bu uyarilari fark etmeli ve onu eglenceli bir sekilde tuvalete götürmelisiniz. Çocugunuzu tuvalet egitimine olan motivasyonu da oldukça önemlidir. Tuvalete giderken sizi taklit etmeye baslamissa ve bagimsiz olarak hareketlerini kontrol etme ihtiyaci duyuyorsa ( ben yapacagim gibi) isiniz daha da kolaylasir. Fakat bu motivasyonu saglamasi için sabirli olmali ve onu beklemelisiniz. Önemli olan sizin egitime baslama karariniz degildir onun hazir oldugu andir. Siz ne kadar çok isteseniz de, çok çabalar gösterseniz de bu egitim süreci basarisiz olabilir, o hazir oldugunda size olumlu tepkiler verecektir. Tuvalet egitimine baslarken sizin de çocugunuzun da içinde bulundugu ortamin huzurlu olmasi çok önemlidir. Stresli bir dönemde ise bu egitime hazir olamayacak siz de bu süreçte gerekli sabri gösteremeyeceksinizdir. Bazi çocuklar bu egitim sürecini kisa bir zamanda tamamlarken bazi çocuklarda bu süreç aylari alabilir. Bunun için acele etmemeli, çocuga baski yapmamali ve endisenizi çocugunuza hissettirmemelisiniz. Bunu hisseden çocugunuzun tuvalet egitimi gecikecek ve çocugunuz beklediginiz tepkileri veremeyecektir.

Hazir oldugunu hissettiginiz çocugunuzla önce bir alisverise çikin ve ona kendi seçtigi ve begendigi ( tercihen eglenceli) bir tuvalet oturagi almalisiniz. Eve oturagi getirdiginizde tuvalette istedigi bir köseye birlikte yerlestirin, oyuncaklarini ya da bebeklerini yanina getirin ve oturaginda oturtmali oyunlar oynayin.Eger yetiskin tuvaletine yerlestirilen bir oturak almissaniz çocugunuzun kendisini güvende hissetmesi ve korkmamasi için ayaklarini koyabilecegi bir zemin hazirlayin. Daha sonra kendisinin oturup oturmak istemedigini sorun ( eger istemiyorsa onu zorlamayin) , baslangiç olarak hemen kiyafetlerini soymayin, bu onu tedirgin edebilir. Ama bunu sözel olarak ifade edebilirsiniz.( çisimizi yaparken altimizda pantolonumuz varsa çikaririz, çünkü çisimiz üstümüze gelir gibi) Sonrasinda aslinda bunun bir oyuncak olmadigini , kakasi ya da çisi geldiginde kullanmasi gereken bir materyal oldugunu ona anlatin. Kendinizden – babasindan örnekler verebilirsiniz. Bu yas dönemleri taklit davranislarin en çok gözlemlendigi dönemdir . Bu nedenle tuvalet egitiminde de sizi taklit etmesini saglayabilirsiniz. Bezine kakasini yaptiginda bezdeki kakayi tuvalet bosaltin ki oturaginin ne ise yaradigini ona daha net bir sekilde gösterebilesiniz.

Çocugunuz oturagina oturmayi kabul ettiginde bu davranisin onun yasaminin rutin bir parçasi oldugunu ona gösterin.Yani kahvaltidan sonra, banyodan önce, sokaga çikmadan önce, uyumadan önce uygulayin. Bunu yaparken önce az sayida yapin zamanla bu sayiyi arttirin. Egitimi çocugunuza baslangiçta sik sik hatirlatir ve onu sürekli olarak tuvalete götürürseniz onu bu durumda sikarsiniz ve sizinle inatlasmaya baslar. Tuvalete gidemediginde ya da yetisemediginde altina kaçirabilir, bunu olagan karsilayin ve hemen eskisi gibi rutin temizligini yapin, basarilarini övün , kazalari görmezden gelin. Kendisini suçlu hissetmemesine özen gösterin. Basardigini gören çocuk kakasini ya da çisini yaptiginda görmek isteyebilir, bu nedenle hemen sifonu çekmeyin. Bu onu mutsuz edebilir. Gündüzleri bez kullanmayin, bu dönemde alistirma kilodunu 

kullanabilirsiniz. Önce gündüz sonra gece kaçirmalari sona erecektir. Çocugunuz yukarida anlattigimiz tepkileri vermediginde sinirlenmeyin, hemen çis egitimine ara verin, sonrasinda yeniden baslayabilirsiniz, bunu onsuz basaramazsiniz bu nedenle onun hazir olmasini beklemek zorundasiniz. Kiz çocuklari tuvalet egitimine erkek çocuklarindan daha önce hazir hale gelebilirler.Kiz çocuklarinda tuvalet temizliginin önden arkaya dogru yapilmasi gerektigini unutmayin.Kiziniz kendi kendine bunu yapabilecek duruma geldiginde ona bunu ögretin ve sonrasinda 2. bir tuvalet kagidi ile kurulamasini ögretin. ( hafif vuruslar seklinde – hizli yapmamasina dikkat edin)

Tuvalet egitiminde idrar yolu enfeksiyonlari gözlemlenebilir. Sik idrara çikma, altina kaçirma, çis yaparken acima , karin agrisi ile karsilastiginda çocuk doktorunuzla iletisim kurmali ve egitime bir süreligine ara vermelisiniz. Kiz çocuklari ve erkek çocuklarinin tuvalete oturma sekli birbirinden farklidir. Bazen kiz çocuklari erkekler çocuklari gibi, erkek çocuklari da kiz çocuklari gibi oturmak isteyebilir. Bunu baslangiçta çok fazla engellemeyin, birkaç kere deneyebilir, zamanla bu pozisyona vücut parçalarinin uygun olmadigini anlayacak ve dogru oturma pozisyonuna geçebilecektir. Fakat erkek çocuklari kiz çocuklarina göre iki pozisyonu birlikte ögrendiklerinden bu süreç kiz çocuklarina göre daha uzun sürebilir. Çünkü çisini yaparken ayakta, kakasini yaparken oturuyor olacaktir , bu nedenle tuvalet egitiminde kiz çocuklari ile oglunuzu asla karsilastirmayin. Oglunuz önce oturarak yapmayi ögrenebilir, ayakta yaparak ögrenmesini saglamak için baba, amca ya da dayisini izlemesini saglayabilirsiniz, onu örnek alabilir. Bu çalismalar yapilirken ayakta çis yapmayi eglenceli hale getirebilirsiniz, ( hedefe ulasma oyunu: peçeteyi tuvaletin içinde bir köseye düsürün ve onu islatma oyunu oynayin, islatinca mutlu olun ve takdir edin) ) Bu geçis süreci için de onu zorlamamaya özen gösterin.Çocugunuz tuvalette uzun süre oturmak istemeyebilir bu süreyi uzatmak ya da tuvalette sikilmasini engellemek için birlikte oyuncaklari ile vakit geçirebilir, güzel masallar anlatabilir, hikayeler okuyabilirsiniz. Kabizlik durumlari da bu süreçte siklikla karsilastigimiz bir durumdur, böyle durumlarda çocuk doktorunuzla iletisim kurmalisiniz. Bir süre ara verebilirsiniz . Tüm yukarida anlattiklarimi yapmaniza ragmen çocugunuz tuvalet egitimini gerçeklestiremiyorsa bir çocuk doktoru ya da çocuk psikiyatristi ile görüsmeli ve ayrintili muayene ettirmelisiniz.

Sevgiler
Psikolog Eda Gokduman

NOT: ALINTIDIR